n Kollegoa van mie is geboren en opgruid in Börk in Drìnt. Hai het ais n moal zegd dat t n dörp is dat allènt mor om twij reden op de landelke media komt: oorlog en file. In t Nederlands wordt Börk nait ‘Börk’ nuimd, mor ‘Westerbork’ – of, deur wèl der nait opgruid is, ‘Wésterbork’. Mien kollegoa is wis en zeker nait d’ainege dij dat nait geern heurt. In t dörp zulf zeggen ze, as ze Nederlands proaten, noamelk ‘Westerbórk’ – mit de klemtoon op de leste lettergreep. Dat is nog nait tot Hilversum deurdrongen (en meschains nog ìns nait tot elkenain in Azzen). Over dat onderwaarp – noamen van ploatsen in Grunnen en Drìnt – gaait ‘Op stee’, n boukje dat kört leden oetbrocht is deur t Bureau Groninger Taal en Cultuur en t Huus van de Taol. t Is n keerbouk mit twij veurkanten: aan d’aine kaande t Drìntse dail, aan d’aandere t Grunneger dail. Op dij menaaier staait gain van de streektoalen achter in t bouk – n leuk trucje.

In t centrum van baaide dailen staait n lieste van ploatsnoamen zo as dij in t dialect broekt worden. In t Grunneger dail van t bouk nemt dij lieste sikkom vatteg bladzieden in beslag. In t Drìntse dail binnen t mor tien. De reden doarveur ligt in t vleden. De gegevens over hou dij ploatsen tegenwoordeg nuimd worden, kommen oet de Vroag/Vraog & Antwoord-enquêtes. In Grunnen is dat n vervolg op n enquête oet de joaren 80; in Drìnt is ter gain veurganger. Over de verglieken van de nije en de olle Grunneger gegevens vaalt vanzulf meer te vertellen. De Drìntse lieste is dus sowieso wat moagerder, mor hai vaalt mie dubbel òf. Twijmoal wordt ter in t Drìntse dail van t boukje op wezen dat de klemtoon van ploatsnoamen (zowel in t dialect as in de standaardtoal) nait te veurspellen is. Dou k de lieste opsluig om ais op te zuiken hou of je ‘Lukkenwol’ goud oetspreken, mos k laggen. De klemtoon is gewoon nait aangeven! k Neem nait aan dat ze t vergeten binnen, dus t zel wel mit n gebrek aan gegevens te moaken hebben. t Is hou din ook n minpunt. Ook veur de rest het t Drìntse dail veul minder om hakken. t Was schienboarliek de bedoulen dat elk van de twij dailen 63 bladzieden vult. In t Drìntse dail mozzen doarveur tal van waaineg relevante zinnen oet woordenbouken citeerd worden en hoast net zo veul gedichten doar bie touval ain of twij ploatsnoamen in veurkommen. Wat mie betreft, haar haalfschaid van dij zinnen en gedichten makkelk achterwege blieven kind.

In t Grunneger dail gaait t – op drij of vaaier limericks noa – allènt mor om de gegevens oet d’enquête. Dat liekt mie inholdelk n zinvollere focus. Wat nog mooier is: hier is aal aangeven woar of de klemtoon ligt bie de Grunneger vörmen van de ploatsnoamen. Summege noamen stoan zunder commentaar in de lieste. In dij gevallen is ter gain wezenliek verschil tussen de antwoorden oet de joaren 80 en de nije gegevens. Der wordt dus nog aaltied zegd dat je ‘op Kruusweg’ wonen of ‘ien Wirrum’. Let wel: ainmoal ‘op’, ainmoal ‘ien’. Ook doarover binnen gegevens verzoameld. t Liekt ter wel op dat t onderschaaid tussen de twij veurzetsels, onder de invloud van t Nederlands, aan t verswinden is. De verglieken tussen de olle en de nije gegevens is in mien ogen t mainst interessante wat dit bouk budt. As toalwaitenschopper haar k wel geern wat meer detail zain wild. Der staait bieveurbeeld voak dat n bepoalde vörm “in meerderheid” nuimd wuir, mor binnen dat 51 % of 91 %? Boudel was ter vervast nait te onoverzichtelk van worden as ze dat even aangeven haren. Ook is mie nait dudelk of dij lieste descriptief of normatief wezen wil. Aan d’aine kaande lees ik dat “de meerderheid” opgeven het dat ze t Westerwoldse vestingdörp in t dialect ‘Boertange’ – en nait ‘Boertang’ – nuimen. Aan d’aandere kaande vonden de soamenstellers van t boukje dat de vörm mít ‘e’ “ongetwijfeld […] op de basis van het Nederlands” ontstoan is. Doarom wordt dij vörm òfkeurd. In de lieste staait, as vanolds, ‘Boertang’.

n Zwak punt van t boukje is – net as bie de mainste bouken in of over t dialect – de typogroafische verzörgen. Qua lettertype is veur de Myriad Condensed kozen, n schiere smale schreefloze, ontworpen deur Robert Slimbach en Carol Twombly. Veur tabellen of körte onderschriften kinnen je t prima broeken. Veur deurlopende tekst vind ik t gain beste keuze. Ook microtypogroafisch is ter slodderg waarkt. Je kommen n bult dubbele spaties tegen. t Verschil tussen aanhoalenstaiken open (‘) en n apostrof (’) wordt nait moakt. Ook is de lieste in t Grunneger dail onhandeg opzet. Om de klemtoon aan te geven, staait de dialectnoam van elke ploatse der twij moal. Twijde moal staait ter n streepke onder de beklemtoonde lettergreep. Dat zörgt veur roemtegebrek. Doardeur worden de ploatsnoamen zulf in n klaainer lettertype drukt as de opmaarkens doaronder. t Haar makkelker wèst om de ploatsnoam ainmoal te nuimen en doar direct n klemtoonstreepke onder te zetten. Dat ter ook onder de noamen dij mor ain lettergreep hebben, n streepke staait, dut potsierliek aan. Woar, behaalven op dij aine lettergreep, haar de klemtoon bie ‘Stad’ nog valen kind? t Bouk zol n betere vörmgeven verdaind hebben, ook al overtuugt n dail van de inhold nait haildaal. ‘Op stee’ geft ter in aals geval n idee van wat je mit de gegevens van de Vroag/Vraog & Antwoord-enquêtes kinnen. t Is gain waitenschoppelke publicatie (doar k van hoop dat ze nog kommen zellen), mor t is ook gain slecht begun.

Darwinkel, Abel; Brontsema, Eline; Reker, Siemon (samenstellers): Op stee. Drentse en Groninger plaatsnamen verzameld. Het Drentse Boek: Beilen, 2015. isbn 978-90-6509-234-2.