Gister stond het in de krant: ‘Lager loon voor platprater’. Het artikel in het AD ging over onderzoek dat Jan van Ours, hoogleraar arbeidseconomie aan de Universiteit van Tilburg, samen met Yuxin Yao heeft uitgevoerd. Op 16 september is het onderzoek gepresenteerd op het EALE-congres in Gent. Naar aanleiding van het krantenartikel was er enige discussie over het onderzoek in de (sociale) media.* Die discussie was in de eerste plaats gekenmerkt door een opmerkelijk gebrek, namelijk een gebrek aan details. Het artikel in het AD maakte geen gewag van zo’n beetje alles wat je over een dergelijke analyse wilt weten. En in eerste instantie bleek er ook geen onderzoeksrapport, manuscript of artikel beschikbaar met de nodige informatie. Pas later op de dag vond ik een rapport van een paar maanden geleden, maar we weten niet of dat de huidige stand van de analyses weergeeft. Desondanks schroomde menigeen niet om zijn zegje te doen over het onderzoek, gebaseerd op een krantenartikel.

Dat kan volgens mij beter. Hier lees je wat ik journalisten en wetenschappers zou willen aanbevelen in het belang van een serieuze discussie over de resultaten van wetenschappelijk onderzoek:

Voor journalisten

In teksten voor gewone mensen niet-wetenschappers blijven vaak details achterwege die niet essentieel zijn voor het verhaal. Dat mag – ook al moet je als journalist niet denken dat je lezers meteen in katzwijm vallen als ze eens geconfronteerd worden met wat statistische gegevens. In ieder geval zal elke wetenschapper er begrip voor hebben dat je het een of ander niet gaat vermelden in je artikel. Zorg er dan wel voor dat alle informatie die niet in je artikel staat, makkelijk beschikbaar is: online, gratis, voor iedereen. Ik ga ervan uit dat een beetje journalist geen artikel schrijft over een onderzoek zonder het volledige rapport te hebben gelezen. Daarom is het voor jou een kleine moeite om dat rapport of artikel ook even op de website van je werkgever te zetten. Ik zou zelfs zeggen: weiger te schrijven over onderzoek waarover geen uitgebreide informatie beschikbaar is én met je lezers gedeeld kan worden. Als het om een wetenschappelijk artikel gaat dat reeds gepubliceerd is bij een uitgever die er geld voor vraagt, mag je de manuscriptversie trouwens meestal wel gratis publiceren. Mocht dat bij hoge uitzondering eens niet kunnen, geef dat dan aan (en plaats een linkje naar de betaalde versie van het artikel).

In één zin: schrijf nooit over wetenschappelijk onderzoek als jij of je lezers geen toegang hebben tot uitgebreide informatie over dat onderzoek.

Voor wetenschappers

Als je iets interessants hebt ontdekt in je onderzoek, wil je dat graag met anderen delen. Dat mag – ook door middel van een krantenartikel. Het is altijd verleidelijk om de journalist jouw versie van het verhaal te vertellen en het volledige rapport voor jezelf te houden. Je analyses – en jouw interpretatie daarvan – worden hierdoor bijna onaantastbaar want niemand anders kent de details en kan je hierop aanvallen. Weersta die verleiding. Dring erop aan dat in elk artikel een verwijzing wordt geplaatst naar een gedetailleerd rapport over je onderzoek. Dat kan het beste op de plek gebeuren waar het artikel verschijnt, dus bijv. op de website van de krant. Sommige journalisten zullen dat overbodig vinden of zelfs ronduit weigeren. Mocht dat zo zijn, zet het rapport dan op je eigen website. Zet de link op Twitter, Facebook etc. Zorg ervoor dat iedereen die je naam in een zoekmachine gooit naar aanleiding van dat krantenartikel, makkelijk en gratis uitgebreide informatie over je onderzoek kan vinden.

En wat als het niet om je eigen onderzoek gaat, maar om het onderzoek van (verre) collega’s? Je hebt het artikel erover in de krant gelezen (en dacht toen al bij jezelf: wat een flauwekul, zeg, dat onderzoek!). Nu ben je van plan om erover te tweeten of je bent gebeld door een journalist die wil weten wat je van het onderzoek vindt. Het is altijd verleidelijk om je mening meteen na het lezen van het krantenartikel te geven. Op die manier zorg je voor enig tegengeluid op die twijfelachtige interpretatie van de data door de auteurs van het onderzoek, en wel op een moment dat het onderwerp nog in de belangstelling is. Weersta die verleiding. Geef nooit commentaar op wetenschappelijk onderzoek zonder er een uitgebreid rapport of artikel over te hebben gelezen. Ook al doen journalisten hun best, er blijven vaak cruciale details achterwege in hun artikelen. De kans is groot dat je jezelf voor schut zet door irrelevant commentaar te leveren, gebaseerd op een vertekende samenvatting. Daarmee haal je niet dat rare onderzoek van je collega’s of hun twijfelachtige interpretatie onderuit, maar je eigen geloofwaardigheid.

In twee zinnen: zorg ervoor dat uitgebreide informatie over je onderzoek beschikbaar is. Geef nooit commentaar op andermans onderzoek als je de details daarvan niet precies kent.

* Het feit dat ik hier niet dieper inga op het onderzoek of op het AD-artikel, wil niet zeggen dat ik het met alles eens ben wat erin staat. In tegendeel, er is op allebei wel wat aan te merken, maar dat laat ik aan anderen over.